Niniejszy artykuł stara się w sposób maksymalnie uproszczony przedstawić problematykę zmian zachodzących w sferze fizycznej i psychospołecznej osoby starszej oraz przedstawić rolę i podstawowe narzędzia pracy fizjoterapeuty zajmującego się osobami starszymi w domu opieki.
Do podstawowych zmian fizjologicznych wieku dojrzałego należy zaliczyć:
- Zmiany w układzie krążenia
- Zmiany płucne
- Zmiany układu szkieletowego
- Zmiany układu mięśniowego
- Spadek gęstości tkanki kostnej
Jednym z bardziej charakterystycznych objawów starości jest widoczny regres motoryczności:
- Zanik potrzeby ruchu
- Zmiana tempa wykonywania czynności
- Upośledzenie koordynacji i równowagi
- Spadek lub zanik siły, szybkości, gibkości, wytrzymałości i zręczności
- Zwiotczenie ścięgien i wiązadeł
- Trudniejsza adaptacja do wysiłku
- Spowolnienie procesów odnowy i regeneracji powysiłkowej
- Obniżenie sprawności analizatorów
- Niepewność ruchów oraz niezaradność
Proces starzenia w olbrzymim stopniu wpływa również na sferę psychiki:
- Spadek aktywności i sprawności psychicznej
- Spadek aktywności społecznej oraz wycofanie się ze spraw otoczenia
- Spadek poczucia zabezpieczenia w sferze psychicznej i fizycznej
- Spadek zdolności adaptacyjnych oraz ich tempa
- Ograniczenie planów do obszaru własnej osoby i codziennej egzystencji
- Kostnienie systemu wartości
- Brak motywacji
- Otępienie i depresje
- Trudności w zaspokojeniu potrzeby własnej wartości, aprobaty i uznania
- Apoteoza przeszłości
- Egocentryzm
.
Biorąc pod uwagę powyższe czynniki zdajemy sobie sprawę jak ważną rolę zaczyna odgrywać fizjoterapia w życiu osoby starszej. Szczególnego znaczenie nabiera w przypadku gdy mamy do czynienia z mieszkańcami domów opieki, gdzie trafiają osoby nie tylko z podstawowymi przypadłościami wieku starczego, ale również jako rekonwalescenci po przebytych zabiegach szpitalnych.
Fizjoterapia ma na celu poprawę jakości życia pacjentów, poprzez pomoc w osiągnięciu maksymalnej sprawności i niezależności oraz uwolnienie od uciążliwych objawów.
Do głównych celów fizjoterapii zalicza się: zwalczanie bólów, stanów zapalnych, usprawnianie czynności narządów, zwiększanie siły mięśniowej, stwarzanie optymalnych możliwości gojenia się ran, nauka utrzymania najlepszego stanu funkcjonowania pomimo oznak choroby.
Leczenie fizjoterapeutyczne pomaga w osiągnięciu maksymalnej sprawności oraz wpływa na wysoki poziom satysfakcji płynącej z uczestnictwa pacjentów w programach usprawniających. Stanowi ono cenne uzupełnienie leczenia objawowego – poprawia jakość życia pacjentów, minimalizuje skutki choroby i jej powikłania oraz optymalizuje stan pacjenta.
Najczęściej spotykanymi formami fizykoterapii i rehabilitacji w domach opieki są:
- Kinezyterapia
- Terapia zajęciowa
- Masaż leczniczy
- Fizykoterapia
- Rehabilitacja polem magnetycznym
- Krioterapia
- Klimatoterapia
- Biblioterapia
- Muzykoterapia
- Nordic walking
- Dogoterapia
Podsumowanie
Fizjoterapia w przypadku pacjentów geriatrycznych stanowi bardzo istotny element uzupełniający leczenie farmakologicznego. Za jej podstawowy cel uznaje się doprowadzenie do takiej sprawności i wydolności fizycznej aby osoba starsza była samowystarczalna w swoim otoczeniu, dążenie do maksymalnego usprawnienia pacjenta i zmniejszenie dyskomfortu wynikającego z przewlekłej choroby i długotrwałego bólu oraz dążenie do przekonania pacjenta o konieczności codziennej aktywności.